Կատուներ

-         Օգյո՞ւստ, թե Գուստա՞վ, -Նանեն մի քանի անգամ կրկնեց մտքում:

 Իր մտավորական ընտանիքում դա խարան էր՝ ինչպե՞ս կարելի է չհիշել Ռոդենի անունը: Ըստ տրամաբանության՝ ինքը պիտի ամաչեր, ու որպես կանոն, նա հետևում էր տրամաբանությանը: Այս անգամ ներսում ամեն ինչ իրար էր խառնվել:

Սկզբում նա նստեց բազկաթոռին, հետո կտրուկ շուռ եկավ ու ոտքերը կախ գցեց ցածր թիկնակից, մարմինը կամացուկ սահեց ներքև մինչև որ գլուխը հասավ հատակին, ու շեկ խոպոպները ցրիվ եկան կարմիր գորգի վրայով: Անգամ վաղ մանկության տարիներին այդպես թարս նստելու համար խիստ նկատողություն էր ստանում:

-         Կիկի, Օգյո՞ւստ, թե Գուստա՞վ:

Կատուն, անունը լսելով, մի պահ բաձրացրեց գլուխը, բայց տիրուհու կողմից այլևս ուշադրության ոչ մի նշույլ չեղավ, ու Կիկին նոր եռանդով շարունակեց իր լվացվելու արարողակարգը:

Նանեի համար այնքան անսովոր չէր չհիշելը, որքան այն, որ խիղճն այս անգամ չի տանջում ու հիշելու համառ ջանքերը պայմանավորված էին ոչ թե խղճի խլրտոցով, այլ հետարքրասիրությամբ:

-         Հասկանում ես, Կիկի, ես պարտավոր չեմ հիշել նրա անունը: Ի՞նչ նշանակություն ունի, թե ով է քանդակագործը: Կարևորն այն է, որ ես հասկանում եմ արձանը, կարևորն այն է, որ ես հրաշալի քանդակում եմ ու գուցե մի օր անգամ ավելի մեծ լինեմ, քան Ռոդենն էր: Ինչո՞ւ եմ պարտավոր հիշել նրա անունը: Երբ ես մեծ դառնամ, ինձ համար միևնույն կլինի ինձ մահից հետո Աննի կասեն, թե Նանե, ինձ համար ավելի կարևոր կլինի, որ մարդիկ տեսնեն այն, ինչ ինձ տրված է տեսնել, որ կարողնան գոնե հեռավոր կերպով զգալ այն, ինչ միայն ես եմ զգացել: Ի՞նչ կարևոր է, որ իմ քանդակին նայելուց ասեն սա Նանե Լուսինն է պատկերել: Ի՞նչ կարևոր է…

Նանեն լռեց, փառասիրությունը ներսից աղաղակում էր, որ կարևոր է, որ ինքը ցանկանում է, որ իրեն հիշեն, որ ինքը փափագում է ապրել իր ֆիզիկական կրիչից երկար, որ ինքը ցանականում է լինել մարդկանց մտքերում: Փառասիրությունն ամեն ինչ փչացրեց, նորից սկսեց խիղճը տանջել, որ չի հիշում Ռոդենի անունը: Արթնացած խիղճը նկատողություն արեց նաև բազկաթոռում նրա զբաղեցրած իռացիոնալ դիրքի համար: Նանեն ուղղակի շրմփաց հատակին՝ բազկաթոռից ազատվելու խղճուկ փորձերում: Հետո ուղղվեց, նստեց ու ինքն իրեն կրկնեց՝

-         Հիմա, Օգյուստ Ռոդենի «Մտածող»-ի պես գլխահակ, ձեռքս կզակիս, մտքերս՝ աշխարհով մեկ ցրիվ տված ես փորձում եմ կենտրոնանալ ու հասկանալ, թե ինչ եմ ուզում կյանքից: Ի՞նչ եմ ես իմ ողջ գիտակից կյանքում որոնել: Մայրիկն ասում է, որ քանդակագործությունը բռի ֆիզիկական աշխատանք է, վայել չէ դեռատի աղջկան, ով դեռ նոր է դարձել 16 տարեկան: Հայրիկն ասում է, որ ես պետք է շատ բանի հասնեմ կյանքում, որ ճակատագիրն ինձ դրա համար շնորհել է տաղանդով, իսկ իրենք ինձ ոչինչ չեն խնայել՝ տալով պատշաճ կրթություն: Ու հիմա ես ուղղակի իրավունք չունեմ կյանքս մսխել միջակ բաների վրա: Տատիկն ասում է, որ ամեն ինչ սուտ է, նկարչությունը, քանդակագործությունը, դրանք կարող են մնալ որպես հետաքրքիր զբաղմունք, բայց կնոջ առաքելությունն ընտանիքն է ու իմ ամբողջ ժամանակը և ուշադրությունը պետք է ուղղված լինի արժանի կողակից գտնելուն: Պապիկը, պապիկի համար միևնույն է, թե ես ինչ կլինեմ, ինքը լաբորատորիայից ամիսը մի անգամ է դուրս գալիս՝ համոզվելու, որ մենք դեռ կենդանի ենք ու էլի հետ է դառնում իր գիտափորձերին: Ու մենակ դու ես, Կիկի, որ լսում ես, թե ես ինչ եմ ասում: Իսկ ես ի՞նչ եմ ասում: Ի՞նչ եմ ուզում: Կիկի, ի՞նչն են ինձ ներշնչել ու ի՞նչն է այն, ինչ ես եմ ուզում: Ինչպե՞ս հասկանալ, կբացատրե՞ս:

Կատուն, պարբերաբար անունը լսելով, եկավ ու սկսեց քսմսվել տիրուհու ոտքերին: Նանեն բարձր ձայնով հեկեկում էր:

-         Ես չգիտեմ՝ ինչ եմ ուզում, Կիկի: Ավելի շուտ, ես բացարձակ ոչինչ, ոչ մի բան չեմ ուզում: Ուղղակի աննպատակ պառկել ու ոչինչ չանել: Ես պետք է կատու ծնվեի, Կիկի:

Նանեն չգիտեր, որ իրենց պարսկական կատվի նախնիները հին, տոհմիկ կախարդների են պատկանել: Առավել ևս չգիտեր, որ իրենց կախարդական ուժը մարդիկ ստանում էին մոգական կատուներից: Կիկին այլևս չէր կարող հանդուրժել աղջկա սրտաճմլիկ նվնվոցները,  ինչ-որ բան մլավեց կատվերեն ու Նանեն վարկենապես վերածվեց բարալիկ, շեկլիկ կատվի: Առաջինը կորան գույները, Նանեի աչքերը սկսեցին աշխարհը ընկալել կապույտի ու դեղինի երանգներով: Հետո նա պետք է հայտնաբերեր, թե ինչ հրաշալի բան է ստերեոսկոպիկ տեսողությունը, ավելի լղոզված էր ամեն ինչ, բայց մթում տեսնելու կարողութունը, որ Նանեն գիշերը կհայտնաբերեր, հրաշալի փոխհատուցում էր դրա դիմաց: Ամեն ինչ ուրիշ էր՝ ձայներն ավելի խորն էին ու հագեցած, հոտերի բազմազանությունն արբեցում էր՝ առաջներում երբեք նման բան չէր զգացել: Վարկենապես նկատում էր շարժումն ու ներսում որսորդի բնազդն էր արթնանում:

Մի շաբաթ տանիքներին: Նանեի կյանքի երջանկագույն օրերն էին դրանք: Բայց Նանեն դեռ կատու չէր, կարոտում էր ընտանիքը: Մի շաբաթ հետո նա արդեն մարդկային գզգզված կերպարով կանգնեց ծնողների առաջ: Կիկին խնդրանքը չէր մերժել:

-         Դու անտանելի ես, - ասաց մայրը:

-         Հիասթափված եմ, - ասաց հայրը:

-         Լողացի, արի հաց ուտելու, - անտարբեր վրա բերեց տատիկն առանց հոգատարության նշույլի:

-         Հիմա չէ, զբաղված եմ, աղջիկս, երեկոյան կխոսենք, - ասաց պապիկը, երբ լացակումաց աղջիկը թակեց նրա աշխատասենյակի դուռը:

Նա մի ամբողջ օր սենյակում փակված ետուառաջ էր անում: Երեկոյան որոշումը կայացրել էր.

-         Կիկի, ես գտա այն, ինչ ամբողջ կյանքում փնտրել եմ՝ իսկական ազատությունը, ինձ կատու դարձրու, մեկնդմիշտ:

Ոչինչ չկատարվեց:

-         Կիկի, աղաչում եմ, դու չես հասկանում, թե ինչ է ինձ համար կատվի կյանքը, բոլոր քաղքենիությունները, պայմանականությունները, ամեն ինչ գնում է գրողի ծոցը, դու ես, քո բնազդները, վերջ: Կատու լինել եմ ուզում:

Կինին չէր արձագանքում: Նանեն մոտեցավ կատվին ու միայն այդտեղ հայտնաբերեց, որ իրենց շատ-շատ ծեր կատուն ուղղակի շունչը փչել է: Կախարդանքները շատ ուժ են խլում:

Նանեն ծալպատիկ նստել հատակին ու նայում էր անորոշ կետի: Մի բան պետք է աներ, բայց չգիտեր՝ ինչ:

-         Կիկի, ես կատու եմ, - կատվի նկարը գրկած մանտրայի պես կրկնում էր աղջիկը:

Տանիքից վար նետվելու պահին կատվի ուրվականը երկար ու աղիողորմ մլավեց տանիքին: Առավոտյան, քթի տակ մրթմրթալով, փողոցներն ալվող պապիկը ասֆալտից պոկեց կատվի դիակն ու աղբամանը նետեց: 

Նանեին այլևս ոչ ոք երբեք չտեսավ, բայց պատմում են, որ գիշերը տանիքներին վազում են մոխրագույն ու շեկ կատու-ուրվականները: Ոչ ոք չգիտի, որ հետո կատուները մտնում են աղջկա կողպված արվետանոց: Մինչև լուսաբաց շեկ կատուն պտտվում է կիսատ քանդակի շուրջ ու անզոր նվում, որ էլ երբեք չի կարող այն ավարտել: 

Իմ Պենելոպեն

Առաջ մեր երկուսից երեխան նա էր, հիմա սկսել էր ինձ դաստիարակել: Ամենաշատը կատաղում էր, երբ անցյալից էի կառչում: Հին աշխարհների պատմություններն ու դիցաբանությունները, որ իմ տարերքն էին, նրա պրակտիկ մտածելակերպում ժամանակի անխելամիտ վատնում էին: Ստիպում էր ինձ մի կողմ թողել «հեքիաթ-մեքիաթներն» ու ճշգրիտ գիտություններով զբաղվել:
- Գիտությունն առաջ է գնացել, շատ առաջ, ընդամենը տաս րոպե ու ամեն կապիկ կդառնա Հեղինե, - հեգնում էր ինձ Ավագը:
- Իսկ հեղինեները ինձ չեն հետաքրքրում, ես Պենելեպե եմ փնտրում, - ժպտում էի ես:
- Ոդիսևսիս տեսեք, խելքի արի, հեքիաթների համար արդեն շատ մեծ ես, - չէր նահանջում եղբայրս:
Երբ հայրիկից մի քանի տարի ոչ մի լուր չստացանք, մայրիկը թողեց մեզ: Այդ ժամանակ ես զգացի, իսկ ավելի ուշ նաև գիտակցեցի, որ ինձ համար իդեալական կինն ընտանիքին հավատարիմ կինն է: Ես երազում էի ունենալ ընտանիք ու երազում էի տիեզերական հայտնագործությունների մասին: Այդ երկու երազանքն ինձ անհամատեղելի էին թվում, մինչև որ ես չգտա իմ Պենելոպեին: Սիրում էինք իրար, սիրում ամբողջ կյանք իրար կողք ապրած ու ամեն ինչ իրար ներած ծերուկների պես, բայց առաջին սիրո կրքով ու մոլեռանդությամբ: Անգամ Ավագն էր համաձայն, որ նա ինձ կսպասի: Նա կսպասի, ինչ գրողի տարած գալակտիկա էլ ինձ նետի տիեզերական Պոսեյդոնը:
Մեկնելիս վստահ էի, որ մեկ տարի անց տանը կլինեմ, բայց երևի Ավագը ճիշտ էր, իմ հիմար երազանքներում ես նախասահմանեցի գալիքս: Տիեզերանավի անսարքությունն ու իմ անփությունը մեզ հեռու նետեցին, շատ հեռու:
Այն ժամանակներում ես միայն լսել էի տիեզերական Բերմուդների մասին, բայց չգիտեի, որ ինձ էլ կկլանի անհայտը:
Կոզմնորոշիչ սարքերի կեսը չէր աշխատում, ես գաղափար անգամ չունեի ուր ենք, անձնակազմմն ապստամբել էր, մի քանիսին կապած էինք պահում, քանի որ ամեն վայրկյան կարող էին տիրեզերանավից մնացածն էլ ջարդուփշուր անել: Վերադառնալը թվում էր երազանք: Մտովի ես աղերսում էի Պենելոպեին սպասել ու ամեն ինչ անում էի, որ տուն հասնեմ:
- Միայն թե սպասիր ինձ, սիրելիս, - ամեն գիշեր գլուխս բարձին արցունքոտ աչքերով դիմում էի նրան՝ չիմանալով անգամ որ ուղղությամբ աղերսս հղել:
Չսպասեց: Ես նրանից մի տարի էի խնդրել: Մի տարի նա սպասեց, հետո սպասեց ևս մի քանի ամիս, իսկ հետո արդեն էլ չհամբերեց, որոնող արշավախումբ հավաքեց, եկավ, գտավ ինձ ու տուն վերադարձրեց:
Ու ոչ մի տիեզերական Պոսեյդոն չէր համարձակվի կանգնել նրա ճանապարհին:

Անուրջ

Նստել, սևեռուն նայում էր կարմիր հորիզոնին ու փորձում հիշել խաշած կաղամբի համը: Ժամանակին ավագ քույրը՝ Անին, մատղաշ կաղամբ էր խաշում տոլմայի համար, իսկ ինքը թռցնում, ուտում էր թերթերը: Ու քրոջից թաքուն թռցրած կաղամբն ամբողջ աշխարհում ամենահամով բանն էր իր համար:

-         Տիգրա՜ն:

Նավապետն էր՝ Ղուկասը: Քանի անգամ իրեն ուղղել էր՝ Լյուկաս, Լյուկ, բայց չէ, ինքը Ղուկաս էր ասում: Ղուկասը հպարտանում էր, որ ավետարանիչի անուն ունի. խիստ հավատացյալ մարդ էր: Ինքը չէր հավատում: Թերևս, երբեք չէր հավատացել, անգամ ամենափոքր տարիքում չէր հիշում, որ Աստծուն ապավինած լիներ: Միայն մի անգամ, երբ քույրը մահացավ, ինքն աղոթել էր, խմել էր, ձյան մեջ ծնկի եկել պապենական գյուղի եկեղեցու դիմաց ու լացելով խնդրել, որ Անին մահով չավարտվի, որ իր քրոջ համար դրախտ լինի ինչ-որ տեղ, եթե անգամ դրախտի գոյությունը ենթադրում էր, որ ինքը պետք է հուր-հավիտյան դժոխքում այրվի: Հաջորդ օրն իր աղոթքը լացելու չափ զավեշտալի էր թվացել, մյուս կողմից էլ խումարից գլուխն էր պայթում, լացել էր ամբողջ կյանքի համար ու համակերպվել, որ էլ երբեք քույրը գիշերը ոտնաթաթերի վրա չի մտնի սենյակ ու լույսն անջատի:

Աղջկա անունն Անի դրեց, Այյան դեմ չէր, թեև որոշել էին, որ երեխային իրենց սիրած անիմեի հերոսի անունով են կոչելու:

Թաղմանն Այյան եկավ ու լացակումած մեխանիկորեն կրկնում էր, որ այդպես էլ կենդանի չհանդիպեցին: Երբ Այյան ու փոքրիկ Անին արձակուրդներին Ճապոնիա գնալուց վթարի ենթարկվեցին, անիծում էր իրեն, որ նրանց հետ չգնաց, որ չմեռավ նրանց հետ: Ու թեև զգում էր, որ բոլոր դիցարանների դժոխքների տանջանքներին ինքն արժանի է, բայց չէր աղոթում, նստել էր հատակին՝ պատին հենված ու ծխում էր: Ներքև գլորվելը դրանից սկսվեց, անցավ թմրանյութերի, ամեն ինչ վաճառեց ու վերջում արդեն ինչ ասես չէր անում՝ թրմանյութ հայթայթելու համար:

Գիտեր՝ մի օր իր հետևից գալու են: Եկան: Ոստիկան ռոբոտները լուսաբացից առաջ շրջափակեցին որջն, ուր թաքնվում էր: Հրաշքով հաջողվեց փախչել ու հասնել այս մոլորակ: Ղուկասն օգնեց: Հիմա նստել են վթարված նավի մոտ ու նայում են կարմիր հորիզոնին՝ սպասելով հրաշքի:

- Տիգրա՞ն, ի՞նչ ես մտածում, արի, նավը սարքել ենք, գնում ենք:

Երերալով վեր բարձրացավ ու նայեց նավապետին:

- Ո՞նց:

- Օլգային հարցրու, իր աբրա-կադաբրան էր, ես բիոշարժիչներից գլուխ չեմ հանում, իսկ ինքն իր օրգանական նավում՝ ոնց ձուկը ջրում:

- Նավը միայն մասամբ է օրգանական, - փիլիսոփայեց Տիգրանն ու գնաց Օլգային հարցաքննելու, իբր պիտի նրա տերմինախեղդ խոսքից մի բան հասկանար:

Նստել էր նավախելին ու նայում էր տիեզերքի դատարկությանը:

-         Թեև չէ, տիեզերքում ոչ մի հյուլե դատարկ չի, ուղղակի մեր զգայարաններն են սահմանափակ, որ կարողանան ամբողջն ընկալել, - ինքն իրեն խոսում էր:

Ո՞վ էր ասում, թե հայտնի նարկոբարոն Հանսի արհեստական թմրանյութերից էլ հետ վարժվել չկա, մի անգամ փորձեցիր՝ ցմահ կախված ես լինելու: Արդեն երկու տարի փորձելու հեռավոր ցանկություն էլ չուներ, չնայած որ հիշողությունները երբեմն խեղդում էին: Մտածում էր, որ չափազանց շատ մահեր է վերապրել մի կյանքի համար, մտածում էր, որ այդպես անարդար է ու չկա ոչ ոք, ում կարող էր մեղադրել անարդարության համար: Բայց անգամ այս ցավոտ մտորումները մոռացության գիրկը նետվելու ցանկություն չէ, որ առաջացնում էին, այլ՝ պայքարելու ու արարելու:

ՈՒ իր հանցակից ընկերների հրոսակախմբում նա սկսեց մեծ ու բարի գործեր երազել:

-         Մի գնա, Տիգրան, - ասաց Լյուկը:

-         Գնալու եմ, Ղուկաս ախպեր, էս մակույկը միակ բանն է, որ ունեմ, էս մակույկով ես կկռվեմ էնքան, որ հասցնեն քաղաքն էվոկուացնել:

Քաղաքը չէվոկուացրեցին, ինքը մենակ հաղթեց մի քանի հարյուր քորդավորների, մահամերձ տապալեց թշնամու վերջին նավերն ու վայրէջք կատարեց քաղաքի մոտ:

Քաղաքը, որ ինքը փրկեց, Անի վերանվանեցին: Հուզիչ զուգադիպություն էր՝ մեռած քաղաքի անունով էին կոչել աղջկան, մեռած աղջկա անունով կոչեցին քաղաքը: Հիմա ինքն էլ էր մեռնում, բայց աշխարհում հետք էր թողել:

Հետո չգիտես որտեղից հայտնվեց Անին՝ խաշած կաղամբ էր բերել: Կերավ ու հիշեց խաշած կաղամբի համը, հիշեց, որ թոնրի լավաշի համար գնում էին գյուղի միակ տունն, ուր դեռ ավանդական լավաշ էին թխում ու հերթ կանգնում: Ամեն ինչ նման էր մանկությունից վերածնված հեքիաթի: Հետո եկավ Այյան, երեխային իր գիրկը դրեց:

-         Դու դրախտում ես, - ասաց Անին:

Ու ինքը սկսեց հավատալ դրախտին: Ու ինքը սկսեց ապրել դրախտում:

***

Բանտարկյալներին սկզբում պարզապես քնեցնում էին: Հետո, երբ սկսեցին կիրառել կառավարվող երազները, որոշում կայացվեց, որ քնած ժամանակ մարդ չի դաստիարակվում, իսկ պատիժը պետք է ունենա դաստիարակիչ ազդեցություն: Ու երազների միջոցով մարդկանց դաստիարակում էին, մինչև որ սկսվեցին բողոքի ցույցերը. մարդիկ հանցանք են գործում ու քաղցր երազներ վայելում: Անարդար է: Անարդար է հանցագործության զոհերի հանդեպ:

Գործի դրվեցին երազները, որ շուտով բոլորի կողմից կնքվեցին Պատժիչ երազներ: Մարդիկ նորից ու նորից վերապրում էին իրենց կյանքի ամենամղձավանջային պահերը:

Մինչ ձախ ազատական ցուցարարները պայքարում էին երազները որպես պատիժ կիրառելու դեմ, փաստարկում,  որ դեռ երեք հարյուր տարի առաջ ամբողջ աշխարհում խոշտանգումներն արգելել են, մի խումբ երիտասարդներ աշխատում էին «Երազների կենտրոնական համակարգիչները» կոտրելու ուղղությամբ:

Ամբողջ աշխարհում միայն հատուկենտ մարդիկ գիտեն, որ բանտարկյալներն արդեն երջանիկ երազներ են տեսնում:

Ուուո՜ւ

Լիալուսնի ժամանակ ես գայլ էի դառնում: Ջոնին ասում էր, որ դա հակասում է գիտությանը: Իմ վստահ կարծիքով՝ գիտությանը հակասում էր Ջոնիի համապարփակ բթությունը, բայց այս անգամ նա ճիշտ էր: Չկար ոչ մի տրամաբանական բացատրություն, թե ինչպես կարող է մարդու մարմինը լուսնի ձգողականության դաշտում մինչև անճանաչելիություն փոխել իր ֆիզիոլոգիան ու արդեն ժամեր անց հետ վերադառնալ նախնական վիճակին: Ջոնին վարկած ուներ, որ գայլի վերածվեը ոչ թե ֆիզիոլոգիական փոփոխություն է, այլ՝ հոգեբանական ու առաջարկում էր հոգեվերլուծության սեանս անցկացնել, բայց հոգեվերլուծությունն ավելի է հակասում գիտությանը, քան իմ գայլ դառնալը: Ես կարող էի դասախոսություն կարդալ, թե ինչպես է հոգեվերլուծությունը կտրտվում, թափվում Օկկամի ածելիի կողմից, ես կարող էի Պոպպերի կրիտերիան դեմ տալ հոգեվերլուծողներին, բայց այդ ամենի շուրջ ես ուղղակի մակերեսային  ու հպանցիկ պատկերացում ունեի ու խորանալու ոչ մի ցանկություն: Դրա համար էլ ուղղակի բառացի հավատում էի այն խելոք մարդկանց, ովքեր հոգեվերլուծությանը հիմնավոր սկեպտիցիզմով էին մոտենում: Այն, որ փոքր ժամանակ ես հազիվ եմ մազապուրծ եղել գայլերի ոհմակից չէր կարող տանել այնպիսի խանգարման, որ ես ինձ նրանց հետ նույնացնեի, ես ինձ զգում, տեսնում, ընկալում էի որպես գայլ, ես դառնում էի գայլ, ոչ թե համարում, որ ես գայլ եմ դառնում:

Հաջորդ գայլ դառնալուց արժեր Ջոնիի կոկորդը կրծել՝ որպես իր սխալականության ամենաակնառու փաստարկ, բայց ես ամեն ինչ անում էի, որ հաջորդ անգամ գայլ չդառնամ: Ինչքան մոտենում էին լիալուսնի օրերը, այնքան ավելի էին իմ ներսում աճում, գալարվում, խլրտում գայլային բնազդները: Գիշերը դուրս գալու ու ոռնալու անսանձ ցանկությունը խեղդում էի քնաբեր հաբերի միջոցով, գնում էի Ջոնիի ննջարարն ու նայում, երկար նայում, թե ինչպես է ավագ եղբայրս անհոգ քնած իր անկողնում՝ վստահ, որ ես ոչ թե դառնում եմ գայլ, այլ՝ ինձ գայլ եմ համարում:

Տան անդամներից միայն Ջոնին էր ինձ սիրում, սովորաբար որդեգրած երեխաներին հարազատի նման չեն մոտենում, բայց այն պահից, ինչ նրանց հայտնի էր, որ ես գայլի եմ վերածվում, նրանք հենց որպես գայլի էլ ինձ վերաբերում էին: Հիշում եմ՝ փոքր ժամանակ ինչ անտանելի վիրավորական էր պատահաբար լսել տանեցիների խոսակցությունը, որ տանը գայլ պահելը վտանգավոր է կյանքի համար: Դրանից հետո մի քանի օր ոչ մեկի հետ տանը չէի խոսում: Մի ուրիշ անգամ մայրիկն ասաց, որ գայլը, ինչքան էլ որ իրեն մարդավարի պահի, մարդկանց հետ չպետք է սեղան նստի, դրանից հետո ես ու Ջոնին ճաշում էինք ննջարանում՝ գրասեղանի մոտ: Դպրոց ընդհանրապես չէի գնում ու բակում էլ ինձ բոլորը տարօրինակ էին համարում, խուսափում:

-         Քեզ անգամ գայլերի ոհմակում չեն ընդունի, բարեկամս, - մի օր թևն ուսիս գցելով ասաց Ջոնին:

Նրանից չէի նեղանում, փոքր ժամանակ հենց նա էր, որ կտրուկ արգելակեց մեքենան` խրվելով ձյան մեջ, ինձ արագ գցեց ներս ու մի կերպ մեքենան պոկելով ձյունից, փախցրեց ոհմակից: Այդ ժամանակ ես ժայռից էի գլորվել, ադրենալինի ժայթքումն ինձ ոհմակից մի որոշ տարածություն փախչելու ուժ այնուամենայնիվ տվել էր, բայց ես արդեն ուժասպառ ու մահամերձ էի:

…

Լիալուսնի ժամանակ ես էլի գայլ դարձա ու օրեր անց ի վերջո համաձայնեցի գնալ այդ անիծյալ սեանսին: Հոգեվերլուծողը սարսափած ինձ նայեց, երբ Ջոնիի հետ ներս մտանք: Արտաքինով չէի փայլում, բայց չէի էլ սպասում նման ռեակցիա: Ջոնին ասաց, որ ասածներս բժշկին կթարգմանի, ինչպես տանեցիների համար էր թարգմանում՝ նրանց լեզվով ես այդպես էլ խոսել չսովորեցի:

Սենասից հետո ես հաշտվեցի իմ էության հետ: Սկզբում դժվար էր հավատալ, որ ես ոչ թե գայլ դառնում եմ, այլ գայլ եմ որ կամ, որն իրեն մարդ է համարում, քանի որ փոքր ժամանակ… Լիալուսինն ուղղակի սրում էր իմ բնազդները: Հաջորդ լիալուսնին առաջին անգամ կյանքում դուրս կգամ պատշգամբ ու առանց իմ էությունից ամաչելու ի վերջո լիաթոք կկանչեմ՝

-         Ուուո՜ւ:

There was a huge scurry in the Planet's Security Summit. A call for help had come from the Solar system. There were doubts that was the third planet. The Revisory Committee came to confirm the theory of third planet after a small excursion there.
- The planet has gone crazy, - the summit has decided.
- Is it possible to heal her anyhow?
- Yes, if we eliminate the human.

The sanitary detachment that was sent to earth, was destroyed immediately, later the human has destroyed the  Planet's Security Summit. The Earth keeps sending answerless calls to nowhere.
Մոլորակների անվտանգության հարցերով զբաղվող հանձնաժողովում իրարանցում էր: Արեգակնային համակարգից օգնության աղերս էր հնչել: Կասկածներ կային, որ խոսքը երրորդ մոկորակի մասին է: Վերստուգիչ հանձնաժողովը փոքրիկ էքսկուրսից հետո հաստատեց երրորդ մոլորակի մասին վարկածը:
- Մոլորակը խելագարվել է, - որոշեցին հանձնաժողովում:
- Իսկ ինչ-որ կերպ նրան բուժել հնարավո՞ր է:
- Այո, եթե վերացնենք մարդկանց:

Սանիտարական ջոկատը, որ ուղարկել էին երկիր, տեղում ոչնչացվեց: Ավելի ուշ մարդիկ վերացրեցին մոլորակների անվտանգության հարցերով զբաղվող հանձնաժողովը: Երկիրը շարունակում է անպատասխան աղաղակներ ուղարկել տիեզերք...

Ժամացույց

Հատակին դեռ որոշ ժամանակ անորոշ խլրտում էին ժամացույցի ցրիվ եկած մասնիկները: Կանգ առավ անգամ վարագույրը տարուբերող քամին, ու սենյակում կատարյալ անշարժություն հաստատվեց:
- Մա, ես սպանեցի ժամանակը:
- Ոչինչ, որդիս:
- Իրականում ժամանակն է ամեն ինչ ու բոլորին սպանում, - մզզաց կողքով անցնող ճանճը:
- Տանջամահ անում,- անկյունի սարդոստայնից շշնջաց սարդը:

Ֆանտաստիկա

Բաժակի մեջ գցելով շաքարի հերթական գնդիկները՝ խմբագիրը ծաղրում էր ֆանտաստի այլասերված երևակայությունը. ո՞նց կարելի էր քառակուսի, անշարժ տիեզերքում ապրելով հանդերձ երևակայել մինչև զուգահեռ իրականության գնդաձև արևներ, մոլորակներ ու պտո՜ւյտ... 
- Ֆանտաստիկան պետք է մի քիչ էլ գիտական հենք ունենա, թե չէ անգամ ֆենտեզի չի, այլ՝ ցնդաբանություն, - քրթմնջում էր խմբագիրը:

Քլարքը

Մի հավատացեք նրանց, ովքեր պնդում են, թե Քլարքի գալով ամեն ինչ կերպարանափոխվեց: Հենց սկզբից էլ ամեն ինչ տարօրինակ ու անհեթեթ էր, ուղղակի այդ ամենի ֆոնին Քլարքի սեփական անհեթեթությունն արդեն չափազանց էր: 
- Բարձրահասա՞կ, չէ, միսթր Սմիթ, Քլարքը բարձրահասակ չէ, երկար է:
- Ու խոտի պես նիհար:
- Ինչի՞ պես:
- Դե ոնց որ խոտ լինի, էլի:
Սմիթը լուռ նայում էր մերթ կանաչ մազերով Մակիին, ով չի կարող ինչ-որ բան նկարագրել առանց «խոտի պես» մակդիրի: Մերթ նայում էր շոշափուկներն իրեն քաշած ու տիեզերանավի գլխին կծկված Նենսիին: Երկուսն էլ ամեն ինչում մեղադրում էին Քլարքին: 
Սմիթի համար ամեն ինչի մեղավորը խոտանն էր. դեռ ոչ մի անգամ, երբեք, անգամ ամենաառաջին փորձերի ժամանակ տիեզերանավը սխալ մոլորակ չէր գնացել: Իսկ հիմա արդեն իրենց արտադրության երեք տիեզերանավ լռվել է այս մոլորակում, որտեղից ոչ ուղարկել են կարողանում որևէ ազդանշան, ոչ ստանալ: Ու հանկարծ երկնքում փրկության պես երևում է ոչ թե իրենց մի հոգու համար նախատեսված խցերից, այլ՝ իսկական, մեծ մարդատար:
Ու մոտենալով ինչքան մեծանում էր մարդատարը, այնքան մեծանում էր հույսը, որ շուտով կհեռանան մոլորակից: Այդտեղ ընկնելու պահից ի վեր դեռ ոչ մի անգամ այդքան երջանիկ չէին եղել:
Փրկության հույսը մարեց Քլարքի հայտնվելուն պես՝ նա էր մարդատարի միակ ուղևորը, անձնակազմը վթարից հետո էվոկուացվել էր՝ Քլարքի պատմելով, իսկ ինքը՝ ոչ, քանի որ սխալ կոճակներ սեղմելով խոտանել էր իր էվոկուացիոն խցիկը: Մնացել էր հուսալ, որ հրաշքն իրեն կփրկի, իսկ հրաշքը նրան նետել էր այս մոլորակ:
Հուսախաբությունն ավելի սարսափելի էր, քան մոլորակում անորոշ ժամնակով լռվելը: Քլարքն այդ հուսախաբության մարմնավորումն էր ու հենց սկզբից արժանացավ համընդհանուր ատելությանը: Սմիթը դեռ շարունակում էր իրեն վերագրել ոչ կանխակալ, ռացիոնալ ու հումանիստ անհատի դերը, ով ամեն ինչում մեղադրում է ոչ թե Քլարքին, այլ՝ տիեզերանավերը:
- Արդեն չորս տիեզերանավ, ամբողջ չորս անիծյալ թռչող մեխանիզմ, - հիստերիկ ձայնով կրկնում էր Սմիթը:
- Ու Քլարքը, - չէր նահանջում Նենսին:
- Մի տուր դրա անունը, աղաչում եմ, - ծվում էր Մակին:
Այդ ընթացքում Քլարքը հետազոտում էր մոլորակը: Ամեն օր նոր հանքանյութեր էր քարշ տալիս, բերում:
- Միսթր Սմիթ, եթե ինձ օգնեք, մենք կհեռանանք մոլորակից, - Քլարքի ձայնում ինքնավստահություն կար:
- Ո՞նց,- Սմիթի ձայնում կար հեգնանք:
- Քլարքն ինչ-որ բան կմկմաց: 
Եթե նա կարողանար մտքերը հստակ ձևակերպել, կասեր մոտավորապես հետևյալը.
- Ես կկառուցեմ նոր տիեզերանավ: Ինչքան հասկացա, այս մոլորակի մագնիսական դաշտերի անոմալիան է շարքից հանել մեր գրավիտացիոն շարժիչները: Եթե ես սովորական հրթիռային շարժիչ պատրաստեմ, պատմության դասագրքերում դրանց մասին գրած կա, ապա այն իմ նավը դուրս կհանի մոլորակի ազդեցությունից ու արդեն բաց տիեզերքում կկորաղանամ գործի դնել գրավիտացիոն շարժիչները: Բացի դա էլ, նոր կառուցված հրթիռային շարժիչը կարող եմ հանգիստ մի կողմ նետել ու այն ավելորդ ծանրաբեռվածություն չի դառնա տիեզերանավի համար:
Բայց Քլարքը միայն կցկտուր բաներ խոսաց սկզբում մոլորակի աբրա-կադաբրայի մասին, հետո գնաց վաղ միջնադար, երբ մարդիկ կատարում էին առաջին տիեզերական թռիչքներն ու այդպես էլ ոչ մի կերպ չհիմնավորեց, թե ինչպես պետք է հեռանան մոլորակից:
- Գնա գրողի ծոցը, դու անգամ էվոկուացվել չես կարողանում, - իր հեղինակավոր կարծիքը հայտնեց Սմիթը:
Նրա առաջարկին Նենսիի ու Մակիի արձագանքն էլ ավելի կոպիտ էր:
Քլարքը շարունակում էր թափառել մոլորակով ու հավաքել տարբեր նյութեր: Հետո նրա տիզերանավի մոտ սկսեցին տարօրինակ լույսեր թարթել:
…
- Ես էդպես էլ չհասկացա, թե ոնց ինքը կարողացավ թռնել, - արդեն մի տարի անց ասաց Նենսին:
- Մենք մեզ խոտի պես պահեցինք, ախր մարդն ասեց, արդեն ամեն ինչ պատրաստ է, կարող ենք հեռանալ իր հետ:
- Բայց ինքը չէր կարող անգամ… թո՜ւ, - Սմիթը ծխեց իր ահռելի պաշարի վերջին գլանակը:

Հին ընկերը

Կիսահարբած թառել էինք բազիրքին ու իններորդ հարկի վեհությունից նայում էինք ոտքերի տակ փռված քաղաքին:
-        Մեկնումեկս կընկնի:
-        Հրե՞մ:

Աննորմալ բարձր ծիծաղելու պատճառով նկատողություն ստացանք հարևան  պատշգամբում ծխող տատիկից: Ավելի բարձր ու ավելի լպիրշ ծիծաղեցինք: Ուրիշ ժամանակ բարեկիրթ ու բարի մարդիկ էինք, էս անգամ տաս տարի իրար չտեսնելուց հետո ուղղակի հանդիպել էինք փողոցում, իրար ժպտացել, ծանոթացել, մի քանի րոպե տևած մշուշոտ կասկածներից հետո իրար վերագտել: 
- Գիտես, որ քո մասին տանեցիներին պատմում էի, մտածում էին երևակայական ըներ ես, էդպես էլ ախր չհաջողվեց ծանոթացնել:
 - Հիհի, իսկ ես քո մասին ոչ էլ պատմում էի, բայց որ պատմեի, նույնն էին մտածելու:

Նորից ծիծաղեցինք, հազիվ ինձ պահեց, որ վար չընկնեմ: Կիսահարբած վիճակի սթափ կեսը երկուսիս էլ վար իջացրեց պատշգամբ: 
 - Անդաստիարակներ, - ասաց տատիկը, վար ներեց ծխախոտն ու ներս անցավ:

Հաջորդ օրը մերոնց ոգևորված պատմեցի:

- Արդեն մե՞ծ չես երևակայական ընկերների համար:

- Ինքը երևակայական չի:

Հեռախոսը սառն ու ռոբոտային ասում էր, որ նման համար գոյություն չունի: Սպասում էի, որ ինքը կզանգի, ապարդյուն: Իներորդ հարկի բնակարանի դուռը փակ էր: Հանկարծ դիմացի դռնից դուրս եկավ երեկվա տատիկը: 
- Հիշո՞ւմ եք, երեկ իմ հետ մի մարդ կար, էստեղ, պատշգամբում: 
 - Էն անդաստիարա՞կը:

Որախացա, ուրեմն նա գոյություն ուներ, ուրեմն կզանգի: Չզանգեց: Հիմա մտածում եմ. գուցե տատիին էլ էի ես հորինել:

Ագռավը

Մենք նորից բարձրացել էինք ու նստել տանիքին: Պայմանավորվել էինք, որ այս անգամ ես եմ ագռավը, դու՝ սև կատուն: Բայց հերթական անգամ դու եղար ագռավը, ես եղա վհուկը: Կամացուկ թառեցիր ուսիս ու սկսեցիր բամբասել հյուսիսային քամուց: Հարավային քամին խուտուտ տվեց փետուրներդ, դու ծիծաղեցիր ու շարունակեցիր ինչ-որ բան պատմել ձյունամրրիկների մասին: Ամբողջ ասածդ չէի լսում, միայն կցկտուր բառեր էի որսում՝ փորձելով դրանք ընդհանուր սյուժեին միացնել: Ուղղակի հաճելի էր այդպես նստել տանիքին, լսել քո կռռոցն ու նայել գիշերին:
- Լսո՞ւմ ես:
- Ըհը:
- Չես լսում, երազում ես, - հերթական անգամ կռռացիր, ագռա՛վ, ու թռար անորոշ ուղղությամբ:
Շոշափելով գտա ցախավելն ու թռա քո հետևից: 
Ինձ գտան տանիքի տակ, ամբողջովին ջախջախված, մեռած ու սառը՝ աչքերս վաղուց չքված լիալուսնին: 
- Ասում էի, չէ, պետք է ագռավը ես լինեմ, կբացեի թևերս ու… Գիտեիր, որ ես այդպես էլ ցախավելով թռչել չսովորեցի:
- Լավ, այս գիշեր դու եղիր ագռավը:
- Ուշ է, այս գիշեր ես ուրվականը կլինեմ:
- Պայմանավորվեցինք:

Խառնաշփոթություն

     «Այս խառնաշփոթությունը մի քիչ քամի է, մի քիչ արև և շատ-շատ ձյուն». պատասխանեց փոքրիկ աղջիկն իր նկարիչ հայրիկին, երբ նա հարցրեց, թե ինչ է պատկերում իր տաղանդավոր դստրիկի նկարած խառնաշփոթությունը: 

      Իսկ նկա՜րը... քամուց ծառերի անորոշ զանգվածը փռվել էր գետնին և նման էր կանաչադարչնագույն գորգի: Արևի ճառագայթները մխրճվել էին գորգի մեջ` հիշեցնելով անկյունում ընկած դեղին կծիկից քանդված ոսկե թելեր, իսկ կապույտ և երկնագույն փաթիլներով իջնող ձյունը ֆանտաստիկ տեսք էր տալիս «կտավին», ինչպես փոքրիկ աղջիկն անվանում էր իր նկարը:

     Փոքրիկ աղջկան դուր էր գալիս նայել, թե ինչպես է նկարում հայրիկը, բայց ամենից շատ աշխարհում նրան դուր էր գալիս նկարելը: Նկարելիս նա չէր փչացնում հոր նկարչական պարագաները: Փոքրիկ աղջիկն ուներ սեփական նկարչության տետրը և գունավոր մատիտներ: Նա չէր ցանկանում դավաճանել նրանց` փոխարինելով դրանք կտավով և յուղաներկով:

         Եվ նկարում էր փոքրիկ աղջիկը: 

     Մատիտի դատարկ տուփերը լցվում էին աղբարկղը, իսկ նրա դարակում օրըստօրե ավելանում էին նկարչական տետրերը` լի խայտաբղետ նկարներով:           Նրա նկարները գեղեցիկ էին, և բոլորը գոհացնում էին նկարիչ հայրիկին, բացի վերջին խառնաշփոթությունից: Չգիտես ինչու, այն դարձել էր փոքրիկ աղջկա ամենասիրելի նկարը: Նա պատռել էր թերթը և այն միշտ պահում էր իր մոտ: Բայց մի օր նա մոռացավ իր «մի քիչ քամի, մի քիչ արև և շատ-շատ ձյուն» նկարը սեղանին: Այդ օրը մայրիկը երկարատև հյուրախաղերից հոգնած վերադարձավ տուն: Նա անմիջապես, չնայած հոգնածությանը, ստանձնեց թափթփված սենյակները հավաքելու գործը: Առաջինը, ինչ-որ նա արեց, սեղանի վրայի ավելորդ թղթերը բուխարու կրակին հանձնելն էր: Կրակն անխղճորեն այրում էր փոքրիկ աղջկա նկարը: Նա նետվեց` փրկելու այն, բայց նկարն արդեն մոխրացել էր:

       Այդ օրվանից աղջիկը դարձավ ինքնամփոփ ու մռայլ: 

Ծնողները չէին հասկանում նրան, նրանք չգիտեին, որ այդ նկարը աղջկա համար ոչ թե խզբզած թուղթ էր, այլ նրա էության մասնիկը: Ահա ինչու փոքրիկ աղջիկն անչափ վիրավորվեց, երբ մայրն ասաց, որ աղջիկն այդ թղթի կտորը սիրում է ավելի, քան իր ծնողներին: Ահա, թե ինչու, նա լացակումած հասավ անտառի կապույտ լճակին և իր արցունքները խառնեց լճակի ջինջ ջրերին:

       Մարտ էր` փոփոխական ու չարաճճի մի ամիս: ՈՒ՞մ մտքով կանցներ, որ այդ արևոտ եղանակին կարող է ձյուն գալ: Բայց ձյուն եկավ: Փոքրիկ աղջիկը շարունակում էր արտասվել, երբ իր թարթիչներին զգաց հալվող ձյան առաջին փաթիլները: Նա բարձրացրեց աչքերը և տեսավ ծառերի կանաչադարչնագույն զանգվածը, որը, քշվելով քամուց, գորգ էր հիշեցնում: Արևի ոսկե կծիկն իր թելերն էր մխրճում կանաչադարչնագույն գորգի խորքերը: Իջնում էր ձյունը, փաթիլները լճի կապույտ ֆոնի վրա թվում էին կապույտ ու երկնագույն: Հանկարծ փոքրիկ աղջկան թվաց, որ իր նկարը չի այրվել, այն մարմնավորվել է և երևում է միայն իրեն: Նա տուն վերադարձավ ժպիտը դեմքին` մտածելով, որ այդ ամենն, իսկապես, խառնաշփոթություն է հիշեցնում:

Հետագայում մարդիկ չհասկացան, թե ինչու է մեծ նկարչուհին իր մի քիչ քամի, մի քիչ արև և շատ-շատ ձյուն պատկերող հիանալի կտավն անվանել «Խառնաշփոթություն»:

Դատավճիռ

- Ես չեմ սպանել նրան, ես միայն կերել եմ ճահիճը նետված դիակը,- արդարացավ ալիգատորը:

Մարդիկ նրան չհավատացին:

Մահապատիժ՝ վճռեց Լինչի դատարանը:

Կոկորդիլոսի դիակը ճահիճը նետեցին: